De afdelingschefs van de publieke sector

In de war

De instituten waaraan deze bestuurders leiding geven, doen onweerlegbaar nuttige dingen: onderwijs, onderzoek, zorg, huisvesting, ontwikkelingsamenwerking, natuurbeschermers, omroep, kunst.

Wij, de burgers geven daar ruimhartig geld voor. En omdat we ze vertrouwen en hoog achten, werken de bestuurders in grote vrijheid. Dat heeft ze in de war gebracht, want steeds vaker denken ze in de private sector te werken.

Nobele wilden

Hun taaltje is er een mooi voorbeeld van: ze hebben het over producten, verdienmodellen, klanten en winst. Om te onderstrepen dat ze echte ondernemers zijn, zijn ze ‘marktconform’ gaan belonen. Zichzelf wel te verstaan. De medewerkers die het echte werk doen, zijn kostenpost geworden. Op hen wordt beknibbeld, behalve als reclamezuil. Dan zijn ze de nobele wilden die de bestuurders aan den volke tonen om subsidiegeld te ontvangen: de handen aan het bed, de leraar voor de klas. ‘Om hen doen we het allemaal! Geeft ruimhartig!’

Leuke dingen

Van dit hele toneelstukje blijft geen spaan heel als de bestuurders echt moeten ‘ondernemen’. Zelf iets bedenken, zelf iets doen, zelf risico nemen. We hebben het dan niet over het openen van filialen in Thailand en Bali zoals een HBO-school (die zich uiteraard university noemt) deed. Of over de aankoop van een cruiseschip door een woningcorporatie. Dat is meer van hetzelfde: met geld van ons leuke dingen doen.

Jij-bak

Nee, we hebben het over de omgang met bezuinigingen. Geen mooier schouwspel dan het gespartel van deze nieuwerwetse bestuurders. Het scenario ligt vast. Eerst laat men zijn onbekrompen maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef zien door te zeggen dat bezuinigingen onvermijdelijk zijn. Maar dat zijn rituele woorden, zo weten zij en wij, want daarna volgen de Inhoudelijke Tegenargumenten, op hoge toon uitgesproken en voorzien van een groot jij-bak-gehalte.

Nederland Kennisland (‘dat wilde deze regering toch?’), Nederland Terug in de Top 5 van Meest Innovatieve Landen (idem), de Zorg voor de Oudere Landgenoot (‘staat toch prominent in het programma van de partij van deze minister!”), de Opvoeding van Onze Kinderen (idem), de Verheffing van de Arme Landen (dito), de Redding van de Natuur (resp. vlinders etc.) het Behoud van de Pluriforme Samenleving, ja, Heel Onze Beschaving (schreeuw!).

Zwetende afdelingschef

Het woord bezuiniging valt en in een ogenwenk transformeert de parmantige bestuurder in een zwetende afdelingschef die ’s avonds de kassa opmaakt en geld tekort komt.  Een  ondernemer zoekt een oplossing en trekt in afwachting daarvan de eigen portemonnee om bedrijf en personeel in de lucht te houden.

Zo niet onze afdelingschefs. Ze houden de reserves die ze met onze royale subsidies in het verleden hebben opgebouwd, onder de tafel en dreigen dat ze hun medewerkers gaan ontslaan. En passant delen ze mee dat ze hun ‘producten’ natuurlijk niet meer naar behoren kunnen leveren. Lees: we laten de zieken in de kou staan en stoppen de leerlingen in te grote klassen.  ‘Als jullie niet willen horen, dan moet je maar voelen!’

Niet één

Is er al één (1) bestuurder geweest die heeft gezegd: na zoveel jaren royaal gesponsord te zijn, regel ik het de komende periode zelf wel. Ik heb grote reserves, ik heb goed personeel, ik heb een goede naam, ik heb goede ideeën. Het lijkt met zelfs wel leuk. En respectvol, naar degenen die ons jaren lang zonder mankeren een deel van hun zuur verdiende geld hebben afgestaan en nu met minder moeten rondkomen, misschien zelfs hun baan verliezen.

Ik heb het niet gehoord.

Op je handen

Wel heb ik de bestuurders horen uitleggen welke fantastische plannen ze indertijd al aan de overheid hadden voorgelegd, maar dat die het nooit hadden gehaald. Afdelingschefs ten top: uitleggen, excuses bedenken en verder op je handen blijven zitten.

Paul Verburgt