Bruggen slaan, waar slaat dat op?

In tijden van crisis moet je je grenzen durven verleggen. Ook op excuusgebied. Geen mager sorry na eindeloos gehengel en gezeur, maar onbekrompen een daverend mea culpa. Niet voor een misstapje, maar voor een hele levensfase. Knievalkundig een hoogstandje.

Even dacht ik dat ik aan een meesterzet. Ik zag onze lage landen overspoeld worden door een zee van claims van gedupeerden van het gedoogkabinet. Miljarden aan belastinggeld zouden moeten worden teruggestort. De economie zou groeien als nooit tevoren. Nivelleren? Hou toch op, buurvrouw, dat is zó 2012! Nederland, sterker en socialer uit de crisis, maar dan hartstikke origineel.

Nou, niet dus. Bij oprechte spijt hoort aftreden en daar is het niet van gekomen. De liberale ministers hoefden niet, want die zijn allemaal met terugwerkende kracht Dreesiaans verklaard en dus okidoki. Blijft over de premier, maar die is zoals we weten meer van het blijven dan van het vertrekken.

Op één partij na die tegen elk kabinet is, eiste trouwens niemand het vertrek van de premier. Integendeel. Er werd zelfs waarderend gesproken over de spijtbetuiging. Beter laat dan nooit, dat soort woorden.

Nooit eerder bood een premier ten overstaan van het parlement zijn excuses aan voor zijn vorige kabinet. Wel voor daden van voorgangers of ministers uit eerdere kabinetten. Soms leidde dat tot het aftreden van een minister of zelfs een heel kabinet, zuiver vanwege de staatsrechtelijke verantwoordelijkheid die onverkort van kracht blijft, wie ook de fungerend bewindsman is. En dat in een land dat niet erg van aftredende autoriteiten is!

Waar wijst dit op?  Niet op gewetenloosheid of een aanstaande dictatuur. Wel op een pijnlijk isolement van onze bestuurders. Men heeft zijn eigen omgangsvormen en riten ontwikkeld. Zijn eigen maatstaven en opvattingen. De burger is een argument in de discussie, niet het doel van de politiek. En de burger wordt geacht te volgen als de hoge heren er met elkaar uit zijn.

Kijk naar de manier waarop het regeerakkoord tot stand is gekomen. Eerst dacht (hoopte?) men nog dat zes mannen in radiostilte uit de bocht waren gevlogen, maar inmiddels is bekend dat ze de hele tijd intensief contact hadden met fractiespecialisten en bewindslieden. Die hebben dus gezamenlijk de plannen gemaakt die zoveel commotie hebben veroorzaakt.

Die commotie is geen blijk van groepsegoïsme zoals een politicus beweerde, maar oprechte nijd. Over tal van onderwerpen die de politiek jarenlang niet durfde aan te pakken, liggen omvattende plannen, opgesteld door de betrokkenen die veelal tegengestelde belangen hebben. Ik noem  als voorbeeld het Woningmarktplan van de Vereniging Eigen Huis, de Woonbond, de makelaarsverenigingen en de woningcorporaties. En denk ook eens aan clubs als Kennisland en de Ideeënfabriek.

Terzijde geschoven of halfslachtig overgenomen door de onderhandelaars en in hun kielzog de willoze regeringsfracties. Het accommoderen van de tegenstellingen tussen twee partijen was het doel. Je kunt je opwinden over het pimpampetten en de weerzin tegen compromissen, maar daar gaat het niet om. Het is de volkomen gedateerde weging van de mening van de bevolking.

Die bevolking denkt mee, al jaar en dag. Nog nooit was de politieke betrokkenheid zo groot als nu. Dat dringt maar niet door. Steeds weer denken bestuurders dat kiezers of niet goed bij hun hoofd zijn of alleen aan zichzelf denken. En in de verontwaardiging die vaak volgt op hun plannenmakerij, zien ze het bewijs voor hun gelijk.

Wordt wakker, dames en heren. Wat voor werknemers geldt, geldt ook voor kiezers. De tijd van de beleefd aan hun pet tikkende, naar leiding snakkende simpele ziel is voorbij. U kunt zich nog even opsluiten in uw partij, maar ook die verdampt. Nog geen 3% van de bevolking (= 300.000 vooral oude mensen) is lid van een politieke partij. Dat is goed voor 5 van de 150 Kamerzetels.  

Dat is omgekeerd aan de beweging elders in de samenleving. Menigeen is verbonden aan de meest uiteenlopende organisaties. Die zijn niet meer geworteld in de klassieke politieke stromingen, maar staan op en voor zichzelf. Dat is wellicht even wennen, een beetje alsof je vanuit de trekschuit de eerste trein ziet passeren, maar het is wel de nieuwe tijd.

Breek uit uw isolement. Luister naar anderen dan de soortgenoten in uw cocon. En nee, ‘bruggen slaan’ heeft daar niks mee te maken. Dat slaat alleen maar op het overbruggen van tegenstellingen in eigen kring. Niet naar de nieuwe tijd.     

Paul Verburgt